Son günlerde tüm dünyayı etkisi altına alan bulaşıcı hastalıklar, temiz olmayan ortamlarda yayılıyor ve herkesi etkiliyor. Bu döneme karşı koruma sağlayacak en etkin yöntem kişisel ve ortam hijyenini sağlamak olacaktır. Yüzyıllardır birçok olumlu etkisinden yararlanılan bitkilerin mikroplardan korunmak amacıyla kullanıldığı da bilinmektedir. Uçucu yağların antiviral etkinliğini gösteren çalışmalar influenza, SARS, MERS gibi üst solunum yolunu etkileyen virüsler üzerine etkililiği sorgulatmaktadır. Doğal yollardan elde edilen, daha güvenilir kullanımı olan, birçok bakteri ve virüse karşı savaştığı bilimsel çalışmalarla desteklenen, solunum yolu rahatsızlıklarında etkili olabilecek bitkisel yağları inceleyelim.
Aromatik bitkilerin bilimsel çalışmalarını ayrı ayrı incelediğimizde;
Ökaliptus uçucu yağının üst solunum yollarında rahatsızlığa yol açan virüs ve bakterilere karşı koruma sağladığı gözlenmiş olup nefes açıcı, burun tıkanıklığını giderici etkisi de bulunmaktadır. Ana bileşeni olan ökaliptol (1,8-sineol) bu etkilerden sorumlu olan güçlü bir doğal koruma ajanıdır. Ökaliptus kan damarlarını genişletir ve akciğerlere daha fazla oksijenin girmesine izin verir; bu da solunum yolu rahatsızlığından kaynaklı sürekli öksürük halinde ve nefesi yakalamakta güçlük çekildiğinde yardımcı olabilir. Bir çalışmada Ökaliptus uçucu yağının ana bileşeni ökaliptolün COVID-19 tedavisinin ana hedefi bir RNA enzimi olan ana proteaz (Mpro) üzerinde inhibitör etki gösterdiği bulunmuştur.
Nane uçucu yağının mentol, menton, 1,8-sineol bileşenlerinin güçlü antimikrobiyal özelliği olup birçok solunum yolu rahatsızlıklarına (influenza vb.) karşı etkili olduğuna dair çalışmaları mevcuttur. Nefes ve bronşları açıcı, ağrı giderici, canlandırıcı ve serinletici etkisi ile ateş düşürücü özelliktedir.Sağlıklı yetişkinler üzerinde yapılan araştırmalar, nane yağının bronşiyal düz kasları gevşettiğini ve ventilasyonu artırdığını göstermektedir. Böylelikle sporcular tarafından egzersiz performanslarını artırmak için sıklıkla kullanılabileceği söylenmiştir. Nane uçucu yağı aynı zamanda öksürük şiddetini azaltmada, solunum hızını ve nefes alma yeteneğini artırmada etkilidir.
Servi uçucu yağının enfeksiyonlarla savaşma, solunum sistemini destekleme gibi etkileri oldukça güçlüdür. Güçlü antiviraldir. İçeriğindeki alfa pinen güçlü bir antienflamatuvar olup ağrı kesici etkisi de vardır.
Defne uçucu yağının ana bileşenleri olan 1,8-sineol, alfa-pinen, beta-pinen be beta-okimin güçlü antiviral özellik göstermektedir. Defne yağının antiviral özelliğinin araştırıldığı bir çalışmada SARS-CoV virüsüne karşı etkili olduğu gözlenmiştir. Soğuk algınlığı,öksürük, viral enfeksiyonlar gibi rahatsızlıklardaki ağrıları da geçirmeye yardım eder.
Kekik uçucu yağının ana bileşeni olan Karvakrolün son zamanlaraa yapılan bir çalışmasında SARC-CoV-2 ana proteaz Mpro’yu inhibe etme potansiyeline sahip olduğunu ve böylece viral replikasyonu durdurabileceği gösterildi. Kekik uçucu yağının bileşiminde bulunan karvakrolun birçok çalışma sonucunda güçlü antimikrobiyal etkisi gözlenmiştir. Dezenfektan olarak kullanılabilir.
Bergamot, misket limonu gibi citrus türü uçucu yağlarında çeşitli virüslere karşı antiviral etkileri de bilimsel çalışmalarda desteklenmiştir. Bu tür uçucu yağlar antimikrobiyal etkilerinin yanısıra ortamı temizlerken, canlandırıcı ve ferahlatıcı etkisi ile temiz bir nefes almayı sağlar.
Üst solunum yolu enfeksiyonlarında öksürük, nefes alma güçlüğü, ağrı ve vb. semptomlarda sabit yağda seyreltilmiş uçucu yağlar ile göğüs ve sırta masaj yaparak, nefes açıcı etkisi için burun çevresine, baş ağrısı için şakaklara sürerek destekleyici etkisinden yararlanabilirsiniz. Aromatik karışımlar ile ortamlarınızı mikroplardan arındırır, ortam havasını temizler ve daha rahat nefes alabilirsiniz. Aynı zamanda inhale edilen uçucu yağlar soğuk algınlığı ve öksürük sırasında burun kanallarını ve solunum yolunu açarken antiviral etki ile virüslerin vücuda geçişini engeller. Uçucu yağları etkin bir şekilde kullanırken doğru ve güvenilir kaynaklardan temin ettiğinizden emin olunuz.
REFERANS:
https://doi.org/10.1007/s10787-020-00744-0
https://doi.org/10.1002/9780470976623.ch10
https://doi.org/10.1016/j.jaerosci.2013.01.004
https://sfamjournals.onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/j.1365-2672.2007.03456.x
https://sfamjournals.onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/j.1472-765X.2006.01938.x
https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1002/jsfa.4505