Okulların açılması ile her dönem olduğu gibi saç biti sorunu karşımıza çıkabiliyor. Özellikle ilköğretim çağındaki (4-11 yaş) çocuklarda daha sık görülen bit; yakın temasla, kıyafetlerden, kantin ve bahçe gibi oturma alanlarından bulaşabiliyor. Sosyal olarak utanma duygusuna neden olsa da bit kişisel hijyenle alakalı değildir. Sadece çoğalmak için bir kafa derisine ihtiyaç duyan bir parazittir. Saç biti sorunu çok uzun yıllara dayanıp korunmak ve uzaklaştırmak için çeşitli kimyasal ajanlar (permetrin, malatoin, DDT) kullanılmaktadır. Fakat bunlara karşı gösterilen direnç ve bu bileşenlerin doğaya ve vücuda güvenliliği konusu tartışılmaktadır. Bu da alternatif doğal bir koruma yöntemi araştırmaya zemin sağlamıştır. Araştırmalara göre bitlerden korunmak için aşağıdaki aromatik bitkisel özütlerden yararlanabiliriz:

  • 2010 senesinde yapılan önemli bir araştırmaya göre lavanta ve çay ağacı uçucu yağ karışımı kullanan çocuklardan %98’inden bit sorunu çözülürken pyrethrin ve piperonyl butoxide gibi pestisit içeren karışımı kullananlarda bu oran sadece %25 olmuştur.
  • Başka bir çalışmada nane, okaliptus, lavanta ve portakal esans yağlarının hem tek hem de birlikte kullanımı kayda değer bir etki göstermiştir. Özelikle nane ve ökaliptus yağlarının güçlü etkisi dikkat çekmiştir.
  • 6-13 yaşları arasındaki 425  çocuğun katıldığı bir çalışmada permetrine dirençli saç bitlerine karşı birkaç Okaliptüs esansiyel yağının güçlü fumigant aktivitesi sergilendi.
  • Bir başka araştırmada nane, ökaliptus ve lavantanın permetrine dirençli bitlerde dahi etkisi görülmüştür.
  • DEET ile bazı uçucu yağların kıyaslandığı bir çalışmada yağlar daha güçlü etki göstermiştir. En etkili yağlardan olan ökaliptusun ise 1,8-sineol bileşeni dikkat çekmektedir.
  • %15 ve %20 konsantrasyonda neem yağı içeren şampuanın etkisinin araştırıldığı çalışmada sonuç olarak permetrinden fazla etki görülmüştür. Başka bir çalışmada Ökaliptus ile neem yağının kullanılması güçlü bir etki göstermiştir.
  • Citronella yağının ise 200’e yakın çocuğu kapsayan 4 aylık bir çalışmasında güçlü bir bit savar olduğu gözlenmiştir.
  • Origanum türleri ve özellikle mercanköşk uçucu yağının da saç bitine karşı umut verici sonuçları gözlenmiştir.
  • Başka bir çalışmada zencefil ve ökaliptus uçucu yağlarının tüm kombinasyonları düşük ve yüksek konsantrasyonlarda (%5 ve %10) , saç biti yumurtalarına karşı yüksek ovisidal aktiviteler sergiledi ve kombinasyonlar, inhibisyon oranında %50’den fazla bir artışla sinerjik bir etki gösterdi.
  • Sedir, tarçın, zerdeçal türlerinin de birçok çalışmada saç bitine karşı etki gösterdiklerine dair adları geçmektedir.
  • Saç biti temizlendikten sonra, tekrar bulaşmayı engellemek için bitleri uzaklaştırmak gerekmektedir. Var olan bitlerin yok olmasına etki ettiği gibi aynı zamanda bir bit savar olarak da uçucu yağlardan faydalanmak gerekmektedir.

!!!!!Bu çalışmanın sonuçları, doğal bileşiklerin yeni potansiyel uygulamalarını sunmaktadır. Uçucu yağlar içeren yeni pedikülisitlerin geliştirilmesi aslında parazit istilasını kontrol etmek için önemli bir araç olabilir.

REFERANS:

  • https://pubs.acs.org/doi/abs/10.1021/jf0354803
  • https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S1353611796800837
  • https://www.researchgate.net/publication/236165255_The_potential_effectiveness_of_essential_oils_in_the_control_of_human_head_lice_in_Morocco
  • https://link.springer.com/article/10.1007/s00436-009-1676-6
  • https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0944711318301521
  • https://link.springer.com/article/10.1007%252Fs00403-007-0772-7
  • https:/pubs.acs.org/doi/abs/10.1021/jf803738z