Keklikotu veya güveyotu olarak da bilinen mercanköşk, vitamin ve mineraller bakımında oldukça zengin olan bir bitkidir. Akdeniz bölgesine özgü kekik alt türü olan bu bitkinin çiçekleri ve yaprakları çeşitli baharatlarda ve bitkisel ilaçlarda kullanılmaktadır.Ana vatanı Kıbrıs ve Türkiye olup daha sonradan birçok ülkede yetiştirilmeye devam ediliyor. Farsçada ‘dağın keyfi’, ‘dağın neşesi’ anlamına gelen sözcükten dolayı Türkçeye ‘Mercanköşk’ olarak geçmiştir. Afrodit’in mercanköşk kokusu için yaklaşan “mutluluğun simgesi” dediği belirtilmektedir. Ortaçağda evlenen çiftlerin üstlerine taktıkları mercanköşk; aşk, kıvanç ve mutluluğun simgesi olarak kabul edilmiştir.Naif ve hoş kokusuyla da bilinen mercanköşkün,eski zamanlarda hastalıkları tedavi etmek amaçlı kullanıldığı biliniyor. Antik dönemlerde tıbbı tedavi edici özellikleri sayesinde pek çok hastalığın tedavisinde kullanılan mercanköşk günümüzde bazı ilaçların etken maddesi olarak kullanılırken bitki çayları da tüketilmektedir.
Mercanköşk hidrosolü kullanımına uygun olarak yapılan bilimsel çalışmalar aşağıda
belirtilmiştir:
● Mercanköşk bitkisinin içeriğindeki bileşenlerin antimikrobiyal, akne karşıtı
aktivitesinden yararlanılarak cilt üzerinde kullanımında destek sağlayacağı görülmüştür. (1)
● Mercanköşk bitkisinin antibakteriyel ve antifungal aktivitesine dair bilimsel çalışmalar literatüre geçmiştir.Cilt mukoza bölgelerine antiseptik olarak uygulanabilir. (2)
● Mercanköşk bitkisinin kimyasal bileşenlerinin tanımlanması üzerine önemli antioksidan aktiviteler sergilediği görülmüştür. Antioksidan etkisinin cilt üzerinde fayda sağlaması için bakım yağları ile birlikte kullanılması önerilir. Antioksidan etkisi ile çeşitli nedenlerden dolayı oluşan cilt deformasyonlarını önler ve giderir. (3, 4)
● Mercanköşk bitkisinin içeriğinde bulunan arbutin bileşeninin cilt üzerinde leke açıcı etkisi olduğuna dair birçok çalışma yapılmıştır. Arbutin bulunduran mercanköşk hidrosolünü cilt lekeleri ile savaşan bir bakım yağı veya hidrosolü ile beraber kullanmak çok daha etkili sonuçlar verecektir. (5,6,7)
● Böcek ve arı sokma durumlarında, mercanköşk hidrosolü tahriş yerine
uygulandığında ağrıyı hafifletilebildiği görülmüştür.Aynı zamanda mercanköşk
bitkisinin böceksavar etkisi olduğu da belirtilmiştir. (8)
● Hoş ve ferahlatıcı kokusu ile cilde uygulandığında zihni, ruhu yatıştırıcı ve
sakinleştirici etkisi vardır.Ferahlatıcı kokusu ile cildi canlandırır ve kötü kokular ile savaşır. (9)
● Yapılan bilimsel araştırmalara göre mercanköşk bitki özlerinin antiinflamatuvar aktivitesi ile ağız mukozası içerisinde kullanılması ile apse vb. çeşitli iltihapların
giderildiği görülmüştür. (10, 11)
● Mercanköşk bitki özlerinin bileşenlerinin analjezik etkisi olduğuna dair bilimsel
çalışmalar mevcuttur. Bitkinin sulu özlerinin romatizma kaynaklı, kas ve eklem ağrılarının giderilmesinde kullanılabilir. (12)
● Mercanköşk bitkisinin halk tıbbında kullanım yerlerinden biri afrodizyak etkiye sahip olmasıdır. (13)
KAYNAKÇA :
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5435909/
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6680421/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25721137/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/11474895/
- https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0308814609014319
- https://www.researchgate.net/profile/Wisanu_Thongchai2/publication/5361874_Highperformance_liquid_chromatographic_determination_of_arbutin_in_skinwhitening_creams_and_medicinal_plant_extracts/links/5a0a6c15aca272d40f412f85/High-performance-liquid-chromatographic-determination-of-arbutin-in-skin-whitening-creams-and-medicinal-plant-extracts.pdf
- https://link.springer.com/article/10.1007/s12272-009-1309-8
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4867175/
- http://www.repository.trisakti.ac.id/webopac_usaktiana/index.php/home/detail/detail_koleksi/5/SKR/judul/00000000000000097440/PT
- http://www.gmj.ir/index.php/gmj/article/view/859
- https://www.worldscientific.com/doi/abs/10.1142/S0192415X0900703X
- http://www.esrsaeg.net/jrrasvol2-3/6.pdf
- http://www.jrespharm.com/uploads/pdf/pdf_MPJ_572.pdf