Ağız boşluğu içinde bakteriler, mantarlar ve virüsler bulunabilir. Birbirleriyle ve konakçı ile hastalıkta veya sağlıkta güçlü bir şekilde etkileşime girerler. Bununla birlikte, mikrobik floranın dengesizliği oral hastalıklara ve sistemik hastalıklara neden olurlar. Ağız boşluğu yanak mukozası,dil ve damak , orofarinks ile bağlantılıdır.

Bakteriler; en çok bulunan taksonomik oral mikrobiyota grubunu temsil eder. Çoğunlukla en yaygın olan Streptococcus, Proteobacteria, Actinobacteria, Bacteroidetes, Fusobacteria ve Spirochaetes türlerine ait bakterilerden oluşur. Oral mikrobiyomun karmaşık ekosistemi dengeye ulaşana kadar zamanla çeşitlilikte büyümeye devam eder. En  çok görülen bakteri cinsleri ise ; Firmicutes, Bacteroidetes, Proteobacteria, Actinobacteria ve Fusobacteria lardır.

Fungal; Mantarlar oral mikrobiyomda küçük bir azınlığı temsil eder. Yakın zamana kadar, oral mikrobiyal popülasyonun normal bir parçası olarak tanınan tek mantar grubu Candida cinsine ait türlerdi. Candida cinsi en yaygın olması ile birlikte Cladosporium, Aureobasidium, Saccharomycetales, Fusarium, Cryptococcus ve Aspergillus cinsleri tespit edilmiştir.

Virüsler; hem aktif hem de latent formlarda bulunarak oral kavite ve orofasiyal bölgede geniş hastalıklardan sorumludur. Herpes Simplex 1 veya 2, apöz stomatit ile Sitomegalovirüs ve Epstein-Barr virüs ise periodontal hastalıklarda ile ilişkilidir.

Ağız boşluğunda rahatsızlıklara yol açan bakteri,virüs ve mantar oluşumunu engelleyerek ağız sağlığını koruma altına almak amacıyla çeşitli fitoterapötik ve aromaterapötik bileşenler kullanılabilir. Bu çeşitli bileşenlerin literatüre kayıtlı olarak ağız boşluğunda rahatsızlıklara yol açan kolonilere karşı antiviral, antifungal ve antibakyeriyel etkili olduklarına dair çalışmalar vardır. Ağız ve diş sağlığının korunması için günlük olarak ritüel haline gelmiş ağız temizliğinden sonra bakteri ve mantar oluşumunu önlemek ve taze bir nefese sahip olmak için destekleyici olarak kullanılabilir. Oral kullanıma uygun literatüre geçmiş bu bileşenleri ayrı ayrı incelediğimizde ;

Laden hidrosolünün ;

Yapılan birçok çalışmasında Staphylococcus aureus, Staphylococcus epidermidis, Pseudomonas aeruginosae, Enterobacter cloacae’den, Escherichia coli, Klebsiella pnömoni, Torulopsis glabrata, Saccharomyces cerevisiae ve Candida albicans türlerine karşı antibakteriyel ve antifungal etkisi olduğu gözlenmiştir. (1)

Laden bitkisinin içeriğinde esas olarak ellagic asit içeren polifenollere bağlı ağız boşluğunda bakteriyel yapışmayı azalttığını, dişlerde çürük riskini azaltabileceğini gösterdi. Ek deneyler, bir C. incanus infüzyonu (Laden) ile durulama işleminin, oral sıvılara maruz kalan mine numunelerinin başlangıçtaki bakteri kolonizasyonunu sekiz saatten fazla azalttığını göstermiştir. (2)

Laden bitkisinin özlerinin viral giriş yollarında yerel bir uygulaması ile, grip virüsü (Influenza) enfeksiyonlarından korunmaya yardımcı olabilecek umut verici bir yaklaşım olabileceği bilimsel çalışmalarda görülmüştür. (3)

Laden bitkisinin ağız mukozasında en çok rahatsızlığa yol açan mantar türlerinden olan Candida cinsine ve diğer mantar türleri olan Fusarium, Cryptococcus ve Aspergillus cinsine karşı antifungal etkisi olduğuna dair çalışmalar mevcuttur.(4,5)

Melisa hidrosolünün;

Yapılan birçok bilimsel çalışmada Melisa bitkisinin içeriğindeki fenolik bileşiklerden dolayı antibakteriyel aktivite gösterdiği görülmüştür. Staphylococcus aureus, Escherichia coli, Klebsiella pneumoniae, Pseudomonas aeruginosa’ya ve de ağız boşluğunda birçok soruna yol açan gram pozitif bakterilere karşı değişen inhibitör güçler göstermiştir. (6,7,11)

Melisa bitkisinin ekstrelerinin yapılan birçok çalışmada özellikle ağız boşluğunda viral enfeksiyona yol açan HSV(Herpes simplex virüs) virüsüne ve diğer virüslere karşı antiviral aktivite gösterdiği dikkat çekmiştir. (8,9)

Melisa özü içeren bileşenlerin oral kandidiyaza yol açan Candida albicans’ın büyüme inhibisyonunda en yüksek etkinliğe sahip olduğu ve onaylandıktan sonra bitkisel gargara olarak kullanılabileceğine karşı çalışmalar mevcuttur. (10,11)

Adaçayı hidrosolü;

Adaçayı özütünün ağız mukozasında rahatsızlığa yol açacak gram negatif ve gram pozitif bakterilere özellikle S. aureus ve B. karşı antibakteriyel aktivite sergilediği görülmüştür. (12)

Adaçayı bitkisinin sulu ve etanolik özleri, herpes simpleks virüsü tip 1 (HSV-1) ve tip 2’ye (HSV-) karşı antiviral aktivite göstermiştir. (13)

Adaçayı bitkisinin antifungal aktivitesi mayalara(Candida türleri), dermatofit ve Aspergillus suşlarına karşı gözlenmiştir. (14)

Kekik hidrosolü;

Staphylococcus saprophyticus, S. aureus, Micrococcus roseus, M. kristinae, M. nishinomiyaensis, M. lylae, M. luteus, M. sedentarius, M. varians, Bacillus megaterium, B. thuringiensis, B’ye karşı antibakteriyel aktivite sergilediği çalışmalarda görülmüştür. (15)

Kekik hidrosolünün Herpes simpleks tip-1 (HSV-1) ve parainfluenza tip-3’e (PI-3) karşı antiviral aktivite göstermiştir. (16)

Kekik hidrosolünün oral kandidiyaza yol açan Candida türlerine; Aspergillus flavus, Aspergillus nigar ve Aspergillus pterus suşlarına karşı antifungal aktivitesine dair çalışmalar mevcuttur. (17)

Nane uçucu yağı;

Bu yağın ana bileşenlerinden olan mentol ve mentonun güçlü antiviral etkisi olduğu gözlenmiştir. Özellikle ağız bakım ürünlerinde sıklıkla kullanıldığı bilinen nane bitkisinin ağız mukozasında enfeksiyona yol açan HSV virüsü ve solunum şikayetlerine yol açan RSV virüsüne karşı güçlü antiviral etkisi olduğu görülmüştür. (18,22)

Yapılan bir çalışmada nane esansiyel yağının kullanımı sonucu oral kötü koku seviyesinin anlamlı olarak değiştiği gözlenmiştir. Ferahlatıcı ve rahatlatıcı etkisi ile kötü tad ve kokulara karşı savaşarak taze bir nefese sahip olmayı sağlar. (19)

Nane esansiyel yağının Candida albicans, C.dubliniensis, Rhizopus stolonifer, Botrytis cinerea ve Aspergillus niger türlerine karşı antifungal etkisi olduğu görülmüştür. (20)

Nane esansiyel yağının Pseudomonas aeruginosa, Pseudomonas fluorescens, Bacillus subtilis ve Staphylococcus aureus ,gram negatif ve pozitif gibi birçok bakteri türüne karşı antibakteriyel etkisi olduğu bilinmektedir. (21)

KAYNAKÇA:

  1. https://www.thieme-connect.com/products/ejournals/abstract/10.1055/s-2006-959403
  2. https://www.thieme-connect.com/products/ejournals/html/10.1055/s-0035-1557822
  3. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0166354207003336
  4. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0926669012001884
  5. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0378874105006033
  6. https://www.liebertpub.com/doi/abs/10.1089/jmf.2007.580
  7. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2211379717309932
  8. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S094471130400100X
  9. https://journals.sagepub.com/doi/abs/10.3181/00379727-117-29600
  10. http://eprints.mums.ac.ir/1833/
  11. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0254629919303096
  12. http://www.doiserbia.nb.rs/Article.aspx?ID=0354-46640503173M#.XvuVpCgzbIU
  13. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S094471130700284X
  14. https://www.hindawi.com/journals/bmri/2013/538940/
  15. https://www.researchgate.net/profile/Fatih_Sevgi/publication/267826942_The_antibacterial_activity_of_essential_oil_of_oregano_Origanum_vulgare_L/links/558bbe7d08aee99ca9ca5797.pdf
  16. https://journals.tubitak.gov.tr/biology/abstract.htm?id=12582
  17. http://jmp.ir/browse.php?a_id=581&sid=1&slc_lang=en
  18. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S094471131400035X
  19. https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1002/ptr.2127
  20. https://link.springer.com/article/10.1007%2Fs11046-012-9520-4
  21. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1878535211000232
  22. https://link.springer.com/article/10.1007/s10068-017-0217-9